Cách nhận diện và phòng ngừa để không bị bệnh Sởi ở trẻ em

Được biết bệnh sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mà trẻ em dễ mắc phải nếu không được tiêm chủng đầy đủ hoặc chăm sóc đúng cách. Trong những năm gần đây, sởi đã có dấu hiệu quay trở lại ở một số khu vực do tỷ lệ tiêm vaccine chưa đạt mức an toàn. Vì vậy, việc nhận biết sớm và phòng ngừa hiệu quả bệnh sởi đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cho trẻ nhỏ.

Bệnh sởi là gì?

Sởi là một bệnh nhiễm virus cấp tính rất dễ lây lan, đặc biệt trong môi trường đông người. Virus gây bệnh sởi thuộc họ Paramyxoviridae, lây chủ yếu qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.

Sởi có thể gây ra những triệu chứng nặng nề nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương nhất do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Ngoài những biểu hiện ngoài da, sởi còn có thể gây viêm phổi, viêm não và thậm chí tử vong nếu gặp biến chứng nặng.

Điều đáng nói là bệnh sởi hoàn toàn có thể phòng ngừa được bằng vaccine. Tuy nhiên, nếu không được tiêm đầy đủ, trẻ vẫn có nguy cơ bị nhiễm bệnh, nhất là trong thời điểm dịch bùng phát.

Dấu hiệu nhận biết bệnh sởi ở trẻ em

Nhận diện sớm triệu chứng của bệnh sởi là bước đầu tiên giúp cha mẹ có hướng xử lý đúng cách. Sởi thường diễn biến theo từng giai đoạn, mỗi giai đoạn có biểu hiện đặc trưng vậy nên cha mẹ cần phát hiện kịp thời các dấu  hiệu bệnh của con em mình để có thể điều trị.

Giai đoạn ủ bệnh

Trong thời gian ủ bệnh, trẻ đã nhiễm virus nhưng chưa có biểu hiện rõ rệt. Giai đoạn này thường kéo dài từ 7 đến 14 ngày. Đây là lúc virus bắt đầu nhân lên trong cơ thể, đặc biệt ở hệ hô hấp.

Dù không có triệu chứng rõ, nhưng trẻ đã có thể là nguồn lây lan virus cho người khác. Do vậy, việc giám sát sức khỏe của trẻ trong thời điểm có dịch là điều cần thiết để phát hiện sớm.

Giai đoạn khởi phát

Sau thời gian ủ bệnh, trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng giống như cảm cúm thông thường. Tuy nhiên, cha mẹ cần tinh ý nhận ra những dấu hiệu đặc biệt sau:

• Trẻ sốt cao liên tục, có thể lên tới 39 – 40 độ C và không đáp ứng tốt với thuốc hạ sốt thông thường.

• Chảy nước mũi, ho khan, đau họng, mắt đỏ và nhạy cảm với ánh sáng.

• Trong miệng xuất hiện các nốt trắng nhỏ như hạt muối, gọi là dấu Koplik, nằm ở niêm mạc má. Dấu hiệu này rất đặc trưng cho bệnh sởi.

Những triệu chứng trên kéo dài từ 2 đến 4 ngày, sau đó trẻ sẽ chuyển sang giai đoạn phát ban.

Giai đoạn phát ban

Đây là giai đoạn quan trọng, dễ nhận biết nhất của bệnh sởi. Các ban đỏ sẽ lần lượt xuất hiện theo trình tự từ mặt xuống thân và chân tay:

• Ban mọc đầu tiên ở sau tai, rồi lan dần lên mặt, cổ và ngực.

• Sau 1–2 ngày, ban tiếp tục lan ra lưng, bụng, cánh tay và cuối cùng là chân.

• Ban sởi có màu hồng nhạt hoặc đỏ, không nổi rõ trên da, có thể kèm theo ngứa nhẹ.

Trẻ vẫn có thể sốt trong thời gian phát ban. Nếu không gặp biến chứng, sau 5–7 ngày ban sẽ mờ dần và bong tróc da. Tuy nhiên, nếu thấy trẻ khó thở, ho nhiều, co giật hoặc ngủ li bì thì cần đưa đi khám ngay vì có thể đã xảy ra biến chứng.

⇒ Sản phẩm bảo vệ sức khỏe khác mà bạn có thể tham khảo thêm để nâng cao sức khỏe cho bản thân và gia đình: Promumvit

Những biến chứng nguy hiểm của sởi

Dù nhiều người cho rằng sởi chỉ là bệnh ngoài da đơn giản, nhưng thực tế lại khác. Sởi có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ em có sức đề kháng yếu.

Một số biến chứng thường gặp bao gồm:

• Viêm tai giữa: Đây là biến chứng phổ biến nhất, xảy ra do virus lan sang tai. Trẻ có thể bị đau tai, sốt cao hơn hoặc có dịch chảy ra từ tai.

• Viêm phổi: Virus sởi làm suy yếu hệ hô hấp, khiến vi khuẩn dễ xâm nhập và gây viêm phổi. Biến chứng này có thể đe dọa đến tính mạng nếu không điều trị kịp thời.

• Tiêu chảy nặng: Trẻ bị sởi thường ăn kém, nôn ói và dễ mất nước. Nếu kèm tiêu chảy kéo dài, nguy cơ suy kiệt rất cao.

• Viêm não: Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. Trẻ có thể bị co giật, hôn mê hoặc để lại di chứng thần kinh lâu dài.

• Mù lòa do khô mắt và loét giác mạc: Nếu trẻ bị thiếu vitamin A nặng trong quá trình mắc sởi, biến chứng mắt có thể xảy ra và dẫn đến mù.

Do vậy, sởi không nên xem nhẹ. Phòng ngừa và phát hiện kịp thời chính là cách hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ khỏi các biến chứng này.

Ai là đối tượng dễ mắc bệnh sởi?

Không phải tất cả trẻ em đều có nguy cơ mắc bệnh sởi như nhau. Một số nhóm trẻ có nguy cơ cao hơn do các yếu tố liên quan đến miễn dịch, môi trường sống hoặc chế độ chăm sóc.

• Trẻ chưa tiêm vaccine hoặc tiêm không đủ mũi là nhóm nguy cơ cao nhất. Đây là lý do vì sao lịch tiêm chủng đúng thời gian luôn được khuyến khích.

• Trẻ dưới 9 tháng tuổi chưa đủ điều kiện tiêm vaccine, sức đề kháng yếu nên dễ bị nhiễm khi có dịch.

• Trẻ suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A thường có hệ miễn dịch kém, dễ mắc bệnh và dễ gặp biến chứng nặng.

• Trẻ sống trong môi trường đông đúc, kém vệ sinh như nhà trọ, khu công nghiệp, vùng sâu vùng xa dễ tiếp xúc với virus.

• Trẻ đang mắc bệnh hoặc điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch cũng là nhóm dễ bị virus sởi tấn công.

Việc hiểu rõ những nhóm đối tượng nguy cơ sẽ giúp cha mẹ tập trung hơn trong công tác chăm sóc và phòng ngừa cho trẻ.

Cách phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả cho trẻ

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh, đặc biệt là với những căn bệnh có khả năng lây lan nhanh như sởi. Việc phòng ngừa nên được thực hiện song song ở cả cấp độ gia đình và cộng đồng.

Tiêm vaccine đầy đủ và đúng lịch

Đây là biện pháp quan trọng và hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ khỏi bệnh sởi. Vaccine giúp cơ thể trẻ tạo ra kháng thể chống lại virus.

• Trẻ em nên được tiêm mũi đầu tiên vào lúc 9 tháng tuổi.

• Mũi nhắc lại thứ hai cần được tiêm vào lúc 18 tháng tuổi.

• Trong trường hợp có dịch bùng phát, trẻ có thể được tiêm sớm hơn theo chỉ định của bác sĩ.

Tiêm đủ 2 mũi giúp trẻ đạt miễn dịch lâu dài và giảm hẳn nguy cơ mắc bệnh.

Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Trẻ cần được dạy rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho hoặc hắt hơi. Đồ chơi, chăn gối, vật dụng sinh hoạt nên được vệ sinh định kỳ để giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Không gian sống cần được thông thoáng, có ánh nắng và sạch sẽ. Nếu có người bệnh trong nhà, cần cách ly và khử trùng không khí bằng cách mở cửa, lau sàn bằng dung dịch sát khuẩn.

Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ

Một chế độ ăn giàu dinh dưỡng, nhiều rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu vitamin A giúp tăng sức đề kháng. Khi trẻ có hệ miễn dịch tốt, nguy cơ mắc bệnh sẽ giảm rõ rệt.

Trong thời điểm có dịch sởi, có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung vitamin A dạng uống cho trẻ nếu cần thiết.

Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?

Mặc dù việc chăm sóc trẻ tại nhà là rất quan trọng và có thể giúp bé hồi phục trong nhiều trường hợp nhẹ, nhưng có những tình huống mà cha mẹ không nên chần chừ. Nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng sau đây, cần đưa bé đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt để được thăm khám và điều trị kịp thời:

• Sốt cao kéo dài: Trẻ bị sốt cao liên tục trong vòng 3 ngày mà không có dấu hiệu hạ sốt dù đã dùng thuốc theo hướng dẫn, đây là dấu hiệu cảnh báo cần đưa bé đi khám ngay.

• Biểu hiện mệt mỏi bất thường: Trẻ trở nên lừ đừ, uể oải, ít phản ứng với môi trường xung quanh, bỏ bú hoặc bỏ ăn, đây là những dấu hiệu cho thấy tình trạng sức khỏe của bé đang chuyển biến xấu.

• Khó thở hoặc dấu hiệu suy hô hấp: Nếu cha mẹ thấy trẻ thở nhanh, thở rút lõm ngực, khò khè hoặc tím tái môi và đầu ngón tay, cần đưa trẻ đến bệnh viện khẩn cấp.

• Co giật hoặc bất tỉnh: Trẻ có biểu hiện co giật, mất ý thức, mắt lờ đờ hoặc có những biểu hiện thần kinh bất thường thì không nên chờ đợi lâu.

• Dấu hiệu mất nước nặng: Bao gồm môi khô nứt nẻ, mắt trũng sâu, da nhăn, bé ít đi tiểu hoặc nước tiểu sẫm màu. Những dấu hiệu này cho thấy trẻ đang bị mất nước nghiêm trọng và cần được truyền dịch hoặc điều trị tại cơ sở y tế.

Việc phát hiện và xử lý sớm những biểu hiện bất thường sẽ giúp ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi, đồng thời tăng khả năng phục hồi cho trẻ. Do đó, cha mẹ cần theo dõi sát sao tình trạng của con trong suốt thời gian mắc bệnh, không nên chủ quan hoặc tự điều trị khi trẻ có dấu hiệu nặng.

Kết luận

Bệnh sởi là mối nguy lớn đối với trẻ em, nhất là khi chưa được tiêm chủng đầy đủ. Tuy nhiên, cha mẹ hoàn toàn có thể bảo vệ con bằng việc nhận biết sớm dấu hiệu, tiêm phòng đúng lịch, duy trì vệ sinh và tăng cường sức đề kháng.

Hiểu biết đúng và đầy đủ sẽ giúp mỗi gia đình an tâm hơn khi chăm sóc con trong thời điểm dịch bệnh có thể bùng phát bất cứ lúc nào. Hãy hành động sớm để bảo vệ con yêu khỏi những biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi.